”
Sokağa gezintiye çıkanlar,” dedi Moro, “anakronizmin en makul uygulayıcıları, onlar gezintilerini yaparken, en aklı başında olmayanlar arasında en aklı başında olanlar, aynı zamanda en bedbahtlar arasında en mutlu olanlardır, muhtemelen, sevgili Bay Robert, ama onlara en aklı başında olmayanlar arasında en aklı başında olanlar, en bedbahtlar arasında en mutlular oldukları söylenmez… gezintiye çıkmışlarla konuşulmaz… orada bir iş peşinde olup ya da olmaksızın dolananlara… her şeyden önce,” dedi Moro, “insanlar can sıkıntısını muazzam bir prodüksiyon haline getiriyorlar… anlamsızlığa karşı anlamsızlık… ormanlarda dört dönen, sahil boylarında gezinen, koyaklara dalıp ovalardan çıkanlar, bildiğiniz gibi de günbegün iki milyara yakın insan durmadan etrafta koşuşturuyorlar… halbuki temelde kendini sadece yemek ve uyku için yormak yeterli… babam sık sık, ben şu sırada Hisamgut’la uğraşıyorum ya, babanızla bilhassa Hisamgut’ta gezintiye giderdi… Kammerhof bahçelerinden geçerlerdi… Laudach, Langbath, Grünau, Lindach, Rutzenmoos, Aurach… ve hatta Ungenach’ı alakadar eden sohbetler yaparak… ve çoğu zamanda, anladığım kadarıyla, tamamıyla nedensiz biçimde… muhterem pederiniz,” dedi Moro, “ve babam gezinti tiryakisi idiler, ama katiyen anakronizme gönül vermiş insanlar değillerdi, ayrıca sayın vasiniz de öyle…
Yürürken düşünmek, bu eşzamanlılık,” dedi Moro, “bunu sayın babanızda da vasinizde de gözlemledim, hayatta olduğu sırada kendi babamda da. Ben kendim gezintiye çıkmam. Bu yüzden de her şeyden önce babanızın güvensizliği ile karşılanmıştım… ayrıca vasinizin de… gezintiye çıkanlar çıkmayanlara, gezintici olmayanlara, anakronizmcilere vb. güvenmezler… bu yüzden de bu güzel doğa, çok gariptir, doğayı kesintisiz, doğrusunu isterseniz tamamen karartan bir güvensizlikle doludur, etrafta gezenlerin gezmeyenlere karşı duydukları güvensizlikten oluşan incecik bir ağla…”
“Bu yüzden etrafta gezenlerle gezmeyenler arasında dostluk düşünülemez… sadece dostluk, o da hakeza,” dedi Moro. “Ben burada sizin Lindlach’la ilgili ya da Hisamgut’la ilgili tasavvurlarınıza baktığımda, gerçekten görüyorum ki, dostluk mümkün değil… çünkü bu iki emlak yüzyıllardır, dostluğun bir safsata olduğunu kanıtladılar… gerçekten saçmalık, sevgili Bay Robert… bir dostluğu sınamaya, onun sebeplerini, sonuçlarını, hedeflerini incelemeye, sonuç olarak içini dışına çıkarıncaya kadar incelemeye, giderek daha aydınlatmaya kalkıştığımız ölçüde, avucumuzdan kaçar o dostluk, bir kâbus haline gelir Zoiss ve bakarsınız ki, ve insanda idrak diye bir şey varsa memnun olursunuz bundan… onun da her şey gibi sonuca yönelik acımasız, gayriahlaki bir araç olduğunu… sayın vasiniz bunu sık sık dile getirmiştir; durmadan, hatta bazen dur durak bilmeden, sadece sonuca yönelik araçların peşini kovalıyoruz… günümüzde her yerde yol haritaları,” dedi Moro, “yollar çiziyoruz, sayın vasinizin de hep ifade ettiği gibi, ama gerçeklik, gelecek bu yol haritalarını, çizilen bu yolları, bu çoğu kez fazlasıyla felsefi yol haritalarını, sokak ağlarını, doğru kelime belki de bu, düpedüz yaya bırakıyor…
Birçok çehrede aptallıktan başka bir şey görünmüyor ve bütün bu çehrelere aptallıktan başka bir şey vehmetmenin ya da onlarda başka bir şey aramanın ve kavramaya çalışmanın kendisi aptallıktan başka bir şey değil…
bu yüzden kitlenin mutlak biçimde aptal bir çehresi var,” dedi Moro, “çünkü milyarlara varan aptallık dopal olarak katlanılmaz şey… ama aptallığın elinde daima araçlar da var, şu sıralar tekrar gördüğümüz gibi, yani şiddet, güç, sevgili Bay Robert, kendisi kadar aptalca olmayan her şeyin hayatını söndürmeye, söndürmeye ve yok etmeye yarayacak araçlar… ama bu esnada,” -durdu, düşündü- “aptallık ve yoksulluk apayrı iki araç olmakla birlikte, gene de aynı hedefe varıyorlar… bugün ortalıkta olan bütün fenomenleri değerlendirecek olursak, şunu söylememiz gerekir ki, hiçbir şey bugünkü kadar grotesk olmamıştı, art arda gelen bütün çağlar birbirinden grotesk olmakla beraber… kuşkusuz,” dedi Moro, “şunu da söylemek gerekir ki, sayın vasinizin de hep ifade ettiği gibi, insanlığın doğal olarak nefret edilen, soyları tükenmekte ve hemen hepsi imha edilmiş daha yüksek numunelerini yok etmek daha acınacak, zalimce, nasıl diyeyim, gereksiz bir şey, alçak ve aşağılık olanları sömürmekten daha çok öyle, yani onları daha yüksek, belki de kendi varlıklarının daha yüksek bir seviyesine yöneltmek, onları buraya doğru sevketmekten çok. Demem o ki, onları olmadıkları bir mevkiye yerleştirmek, rezil ve alçak olanlar yükselsin, daha yüksek varlıklar daha da yükselsin diye vs… ama insanoğlu büyük yenilgilere pek meraklıdır,” dedi Moro, “ve de, bünyesinde en büyük mankafanın da dâhi biri ile aynı söz hakkı ve söz ağırlığına sahip olduğu demokrasi de tam bir deliliktir… bu bakımdan dünya da,” dedi Moro, “dünya diye bir şey kaldı ise hâlâ, hep sonlanmanın eşiğinde olan dünya bugün sonu da aştı geçti artık, çünkü dünyanın sonu dedikleri de bir ergen saçmalığı sonuçta…
”
Thomas Bernhard, Ungenach, çev. Fatih Özgüven, Yapı Kredi Yayınları, 2014 [1998], s. 21-4.